Skansen rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim
Skansen Rzeki Pilicy gromadzi, konserwuje oraz udostępnia zbiory do celów naukowych i edukacyjnych. Zbiory gromadzone są obecnie w pięciu działach.
Najbardziej rozbudowana jest ekspozycja zatytułowana „Młynarstwo wodne w dorzeczu Pilicy”. Najważniejszym jej elementem jest drewniany młyn wodny, przeniesiony wraz z całym wyposażeniem ze wsi Kuźnica Żerechowska, położonej nad rzeką Luciążą – największym lewym dopływem Pilicy. Wnętrze budynku zajmuje ekspozycja poświęcona tradycjom młynarstwa wodnego w dorzeczu Pilicy. Obok skansenowego młyna zostało zgromadzonych ponad 30 kamieni młyńskich pochodzących z nieistniejących już młynów z dorzecza Pilicy. Jest to największa tego typu kolekcja w Polsce.
![](https://2.bp.blogspot.com/-Hljjwdg3ThM/VwVrTh8R68I/AAAAAAAAVFc/PBm_MdR2z7UPHb_5q6NS8PJhzzWErUEqA/s200/P4020463.jpg)
![](https://1.bp.blogspot.com/-KGKZjUxYwkc/VwVrS-QZxGI/AAAAAAAAVFY/liNuHaOWQkIG2S9_k8yZtYgmt_nxYMdIw/s200/P4020487.jpg)
![](https://4.bp.blogspot.com/-CHDlHhNuN5g/VwVsQRNfdWI/AAAAAAAAVGA/nGlVki-SoZk0P16z5u2TLakuxhQpA1qVw/s200/P4020477.jpg)
![](https://4.bp.blogspot.com/-_Capnrox0cM/VwVsRNk_LgI/AAAAAAAAVGE/Vn2HOPYzLw4UuEL_UBWUlUBnkrs-uwYdQ/s200/P4020478.jpg)
![](https://4.bp.blogspot.com/-jVBWtCKjVHY/VwVrT7g4szI/AAAAAAAAVFg/oRkKwQDaP2cNK0LMkLZvjxUlFi6gR8VLg/s200/P4020517.jpg)
![](https://1.bp.blogspot.com/-UXwAqGi4CA8/VwVrY6UC-VI/AAAAAAAAVFk/POk5ytBHAocqEKHaVxG48PqEoUtEdR7Pw/s200/P4020518.jpg)
![](https://1.bp.blogspot.com/-Ys4V6Y6U3ZA/VwVrcb4VB4I/AAAAAAAAVFs/6o4cRPltspAJGEFZR_AabbnjYfnSmSNFQ/s200/P4020523.jpg)
![](https://2.bp.blogspot.com/-v4W5jv_Zqwg/VwVrbi71bYI/AAAAAAAAVFo/_arKceZJIQYHYS87KNckcB5VrPbnIFOMg/s200/P4020521.jpg)
![](https://3.bp.blogspot.com/-K_16JgoaqI4/VwVrfh83daI/AAAAAAAAVFw/O1CPaHGCMU8ex1_oYGyy5ke-Og7bhm2tw/s200/P4020525.jpg)
![](https://1.bp.blogspot.com/-5CEJXWNUo58/VwVr7yDgSlI/AAAAAAAAVF4/L6O9_xlIXvopORyvILd8j8lHtFiVS6LFA/s200/GOPR2367.jpg)
![](https://3.bp.blogspot.com/-Lv2JiL9UGH0/VwVrfvkQZrI/AAAAAAAAVF0/V4UTR9TxoLsQdDgSPCCiiiH2NkwvBzLzw/s200/P4020526.jpg)
![](https://3.bp.blogspot.com/-0Z-TZqDXkk4/VwVsRfFFs8I/AAAAAAAAVGI/A_kNx6baz5AbBC0Oq3EFqB2QlgMknsODQ/s200/P4020456.jpg)
Pilickie militaria zostały zgromadzone w dziale „Wojenne trofea Pilicy”. Prezentowane w nim eksponaty w większości zostały wydobyte z rzeki, a pozostała część pochodzi z terenów nadpilickich. Najcenniejszym i jednocześnie cieszącym się największym zainteresowaniem eksponatem jest eksperymentalny, opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe na podwoziu SdKfz 8/DB 10, nazywany potocznie „Lufcikiem”. Został on wydobyty z rzeki w 1999 roku. Obecnie jest on jedynym zachowanym pojazdem tego typu na świecie. Po wydobyciu z Pilicy został pieczołowicie odrestaurowany i wyremontowany. Podziwiać możemy także wydobyty z Pilicy w 1989 roku niemiecki ciągnik artyleryjski Sd. Kfz.9 FAMO oraz czołg T-34, które zostały przekazane skansenowi w formie depozytu przez Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Schron przeciwlotniczy z II w. św. odkryty pod pl. Kościuszki w Tomaszowie.
Przydrożny krzyż ze wsi Kurnędz. Został postawiony po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku przez mieszkańców w miejsce starego zniszczonego krzyża drewnianego. Na nowy krzyż użyto lufy od radzieckiej armaty ZIS S53 kal.85mm oraz łusek od nabojów do niemieckiej armaty przeciwlotniczej Flak 37 kal. 88mm.
W Skansenie Rzeki Pilicy można również oglądać obiekty i eksponaty pochodzące ze Spały, nadpilickiej miejscowości, będącej świadkiem wielu ciekawych wydarzeń. Większość z eksponowanych tu pamiątek pochodzi z czasów, kiedy Spała pełniła funkcję rezydencji rosyjskich carów. Znajdziemy tu m.in. niewielki budynek będący niegdyś… carską toaletą oraz wartownię, stojącą niegdyś przy jednej z bram wjazdowych do rezydencji prezydenckiej w Spale w okresie II Rzeczpospolitej.
![](https://3.bp.blogspot.com/-yN-Rpw6qGEU/VwaRGH8X8OI/AAAAAAAAVHI/KEQvnMsNYYMx32b_DDrMGkmcRPEQFxKnQ/s200/P4020561.jpg)
![](https://2.bp.blogspot.com/-TVyLqjHIUPk/VwaRFa3Vh5I/AAAAAAAAVHE/_N_hFzp1YpowE5mNsmXSxZ04DRPOI2a0Q/s200/P4020559.jpg)
Na miano architektonicznej „perełki” skansenu zasługuje zabytkowy budynek poczekalni z przystanku kolejowego „Czarnocin”. Ten całkowicie drewniany i zdobiony obiekt, został zbudowany w 1896 roku przez Szkołę Techniczną Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Warszawie jako pawilon ekspozycyjny na odbywającą się w 1896 roku wszechrosyjską wystawę przemysłowo-artystyczną w Niżnym Nowogrodzie. Po zakończeniu wystawy w 1897 roku pawilon ten został zdemontowany i przewieziony na trasę Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Ustawiono go na przystanku „Wolbórka” pod Będkowem. W tej poczekalni przesiadywał Władysław Stanisław Reymont, spędzający młodzieńcze lata w pobliskim Jakubowie. Po wielu latach popadania w ruinę stacyjka trafiła do Skansenu Rzeki Pilicy.
![](https://3.bp.blogspot.com/-BjMiH4lUZf4/VwaV8RkvBbI/AAAAAAAAVHk/G3i8eInnNIIrjg4idGdrZNHB9Hgjwfyfw/s200/P4020438.jpg)
![](https://2.bp.blogspot.com/-SECGMQp5d20/VwaV3649Q-I/AAAAAAAAVHg/zgB0eMz3tXkTGTAcTjxo4IrLLgD3J_SmA/s200/P4020433.jpg)
Przez teren placówki przebiega symboliczna „Oś rzeki Pilicy”. Stoi na niej ponad 100-letnia, żelazna barka robocza typu „Szczupak”. Wojskowy rzeczny kuter holowniczy KH-200 wraz z elementami mostu pływającego dla czołgów oraz elementy mostu kolejowego w Tomaszowie Mazowieckim. Most był trzykrotnie wysadzany w czasie I i II wojny światowej, a następnie odbudowywany.
W Skansenie odtwarzane są również wydarzenia, które miały miejsce nad Pilicą i nie tylko.
Drugiego kwietnia Skansen Rzeki Pilicy gościł rekonstruktorów ze Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej „Tobie Ojczyzno”.
Grupuje ono miłośników historii i Samodzielnej Brygady Spadochronowej dowodzonej przez gen. Stanisława Sosabowskiego. Łączy ich wielka, wspólna pasja służąca przypominaniu heroizmu polskich spadochroniarzy w walce z Niemcami podczas słynnej bitwy pod Arnhem w Holandii we wrześniu 1944 roku.
1 komentarz:
Bardzo lubię skanseny, a jeszcze bardziej młyny wodne :) Widzę, że ekspozycja jest warta obejrzenia :)
Prześlij komentarz