Muzeum Tyskich Browarów Książęcych

Tychy przez stulecia były jedną z osad na ziemi pszczyńskiej, na której piwowarstwo miało duże znaczenie już w czasach średniowiecznych. Dobitnie o tym świadczą tradycje warzenia piwa w samej Pszczynie. Pierwsza wzmianka o istnieniu browaru, należącego do właścicieli Pszczyny, pochodzi z 1629 roku. Funkcjonował on razem z gorzelnią. Produkowano wówczas trzy rodzaje piwa: wysyłkowe, drożdżowe i stołowe. Rewolucja nastąpiła w XIX wieku - zmieniła się technologia produkcji piwa, browary z niewielkich manufaktur stawały się dużymi zakładami przemysłowymi. 

W 1861 roku książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg przekształcił browar w Tychach w nowoczesną fabrykę, budując m.in. młyn, słodownię, warzelnię, suszarnię i lodownię. W ofercie pojawiły się jasne Piwa Książęce. Po II wojnie światowej browary upaństwowiono. Obecnie 400-letnią historią warzenia piwa w Tychach szczyci się Kompania Piwowarska SA. Muzeum Piwowarstwa w Tychach było pierwszą tego typu instytucją w Polsce. Po powitaniu przez księcia Jana Henryka XI, zwiedzający w ciekawy sposób poznaje wszystkie etapy warzenia, butelkowania i degustacji złocistego napoju. Czeka tutaj wiele multimedialnych atrakcji, w tym projekcja trójwymiarowego filmu. Zainteresowani mogą również wypić szklaneczkę piwa w stylowym pubie. Warto się ponadto wybrać na zwiedzanie Tyskich Browarów Książęcych, w których tradycja dopełnia się nowoczesnością. Na trasie wycieczki znajduje się współczesna linia produkcyjna oraz piękne zabytki architektury przemysłowej, jak np. warzelnia z 1915 roku czy budynek dyrekcji. 

Za początek istnienia Browaru w Tychach uznaje się rok 1629. Z tyskim browarem związanych jest wiele postaci, które odcisnęły na nim swoje piętno. Wśród nich: Jan Henryk XI Hochberg von Pless - książe pszczyński, któremu browar zawdzięcza swą świetność. Był arystokratą - przemysłowcem, właścicielem kopalni węgla i fabryki celulozy, rozległych dóbr ziemskich i lasów. Browar nazywał perłą pośród swych dóbr, Julius Müller - mistrz browarniany, który w XIX w. wdrożył proces produkcji piwa dolnej fermentacji - popularnego do dziś piwa jasnego.

W pubie Muzeum Tyskich Browarów Książęcych można się uraczyć kufelkiem Tyskiego Świeżaka. Tyskie 14-dniowe Gronie to piwo, które trafia bezpośrednio z browaru do pubu. Przechowywane w pubie w specjalnych tankach i w odpowiedniej temperaturze może być rozlewane tylko przez 14 dni od momentu otwarcia tanka. Dzięki temu jest wyjątkowo świeże. Piwo można zakupić w pubie na wynos. Termin przydatności do spożycia to 24 godziny od momentu nalania. Bardzo polecam. Będę się zatrzymywał w Tychach zatankować Świeżaka ;-).

Pozdrawiam przewodnika, który opowiadał jasno, rzeczowo i merytorycznie o browarach oraz procesie wytwarzania piwa, dużo lepiej niż w konkurencyjnym browarze z Żywca i nie jest to tylko moja subiektywna opinia. 

Dawny browar i lodownia w Szydłowcu

Nieopodal zamku Szydłowieckiego znajdują się zabudowania dawnego browaru wybudowanego w I poł. XIX wieku przez właścicieli miasta, następnie dzierżawionego i wykupionego przez lokalnych przemysłowców. W 1881 roku jego właścicielem był Moryc Engemann , natomiast od końca lat 90 XIX wieku do mniej więcej 1922 roku nazywał się Browar Parowy Edmunda Engemanna. Wtedy to zmienił nazwę na Browar Parowy Fabryka Wódek i Likierów Edmunda Engemanna. Browar został zamknięty najprawdopodobniej około 1926 roku. W latach pięćdziesiątych XX wieku mieścił się tu żeński internat dla uczennic liceum. Do browaru należała zlokalizowana na wzgórku około 500 m na północ lodownia. Jest to zabytek związany z działalnością gospodarczą miejscowego browaru. Lodownia, to piwnice wybudowane przez właścicieli browaru i zamku Stumpfów na przełomie XVI i XVII wieku. Były to pomieszczenia, w których składowano słód, a pojemniki otulano lodem z trocinami. Piwnica, wykuta w skale, ma ściany wyłożone piaskowcem. Składa się z dwóch korytarzy o długości 100 metrów i szerokości 15 metrów połączonych czterema korytarzami poprzecznymi Większość budowli ukryta jest pod ziemią i posiada zasypany tunel o wysokości 1,2-1,5 metra. Niektórzy sądzą, że jest to część podziemnego przejścia prowadzącego do zamku i dalej do kościoła. Obecni właściciele piwnic i rozległego terenu wybudowali w pobliżu piwnic dom weselny "Lodownia", przy którym, na ogrodzonym terenie, znajduje się mała architektura rekreacyjna i sadzawka.

Dawny browar Saskich w Radomiu

Browar Saskich powstał w 1812 roku na Nowym Świecie, obecnie to ulica Limanowskiego. Został uruchomiony przez Aleksandra Kłosowskiego. Sascy stali się jego współwłaścicielami tuż po powstaniu listopadowym. Przez długi czas było tam zatrudnionych dwóch do trzech robotników, którzy produkowali jeden rodzaj piwa. Od 1879 roku browar był systematycznie rozbudowywany. Drewniane budynki zastąpiono murowanymi. W połowie lat 90. XIX wieku produkowano tam już kilka rodzajów piwa m.in. słynne „od Bałtyku aż po Hel” piwo EL. W pałacyku na terenie browarów mieszkali właściciele browaru oraz dyrekcja. Pałacyk wybudowano pod koniec XIX wieku. Na początku października 1997 roku, gdy prowadziła go Grupa Żywiec, należąca do holenderskiego koncernu Heineken, zawiesił działalność. Nieruchomość: teren i budynki ostatni właściciel przekazał miastu. Od tego czasu było kilka pomysłów na zagospodarowanie obiektów, na razie budynek stoi pusty.

Browar Żywiec

Tradycje piwowarskie Żywca sięgają czasów średniowiecznych, gdy potwierdzono przywilej uprawy jęczmienia i warzenia piwa oraz nadano Żywcowi prawo do tak zwanej mili ochronnej. Kilka wieków później w 1856 r. z inicjatywy arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga założona i zarejestrowana została firma Browar Żywiec. 

Już 12 lat po założeniu żywiecki browar wysunął się na pierwsze miejsce wśród 260 browarów działających w całej Galicji. Pod koniec XIX wieku najsławniejszymi markami były: Cesarskie, Exportowe, Marcowe, Piwo Lagerowe oraz piwa specjalne: Porter i Ale. 

Wyborna jakość i wzrastająca z roku na rok produkcja powodowały, że grono konsumentów stale się poszerzała. Browar Arcyksiążęcy w Żywcu wytwarzał rocznie siedmiokrotnie więcej piwa niż statystyczny browar austriacki. Działalność eksportową rozpoczęto już w 1913 r. i obejmowała ona już wtedy 20% produkcji. 

Podczas II wojny światowej Hitlerowcy przejęli browar i zmienili jego nazwę na Beskideribreuerei Saybusch. Nowi właściciele zwolnili większość polskiej kadry piwowarskiej, ale nie odstąpili od tradycyjnych receptur. Znaczna część produkcji szła teraz na potrzeby okupanta. Choć dla Polaków bardzo trudno dostępny, żywiecki złoty trunek nadal istniał. Browar przetrwał wojnę dzięki kilku robotnikom którzy z narażeniem życia odcięło druty prowadzące do ładunków wybuchowych założonych przez Niemców. Okupanci zdołali zniszczyć część archiwów i wysadzić w powietrze tory wraz z bocznicą. Miesiąc po wyzwoleniu arcyksiążęcy browar w Żywcu wznowił działalność pod zarządem państwowym. 

Po wojnie Browar został znacjonalizowany. W 1951 r. powstało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Żywieckie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze, a w 1955 r. połączone browary w Żywcu, Bielsku-Białej i Cieszynie utworzyły Zakłady Piwowarskie w Żywcu. Nawet w czasach PRL marka Żywiec zachowała swoją przedwojenną jakość. Był to jeden z najbardziej luksusowych towarów, dostępny niemal wyłącznie "spod lady" i w Pewex-ach. 

31 grudnia 1990 r. Zakłady Piwowarskie w Żywcu jako pierwsze w branży zostały sprywatyzowane i przekształcone w spółkę akcyjną. Osiem miesięcy później akcje spółki trafiły do sprzedaży w ofercie publicznej. W marcu 1994 r. inwestorem strategicznym został holenderski koncern Heineken, jedna z największych firm piwowarskich na świecie. W grudniu 1998 r. nastąpiło połączenie Zakładów Piwowarskich w Żywcu S.A. z firmą Brewpole B.V, właścicielem browarów w Elblągu, Leżajsku i Warce. Tak powstała największa firma piwowarska w Polsce.