Cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej - Ruda Wielka

Powstał najprawdopodobniej w 1915r. jako cmentarz wojenny armii państw centralnych. Wybudowali go i ogrodzili murem Niemcy. Zajmuje powierzchnię 875 m2. Pochowano na nim poległych w latach 1914-1915 żołnierzy armii niemieckiej, austro-węgierskiej i rosyjskiej. Większość pochowanych na porosłym sosnami wzgórzu poległa w maju 1915r. Rozpoczęli oni ofensywę armii państw centralnych i odwrót wojsk rosyjskich z terenów bitwy gorlickiej. Bitwa rozegrała się pod Gorlicami w dniach 2-6 maja 1915r. pomiędzy Nidą, Pilicą i Wisłą. 28 lipca tegoż roku Niemcy ostatecznie wyparli wojska rosyjskie z obszaru byłego województwa radomskiego.

Podczas zakładania cmentarzy wojskowych na obszarze Polski okupowanej przez armię Austro-Węgier obowiązywała zasada, że groby żołnierzy armii sojuszniczej i przeciwnika należy otaczać taką samą czcią i opieką, jak groby żołnierzy własnej armii. W czasie działań wojennych w latach 1914-1915 Polacy walczyli po przeciwnych stronach barykady. Na cmentarzu z czasów I wojny światowej znajdowały się tablice na nagrobkach z nazwiskami: Zagrodnik, Kowalczyk czy Klepaczewski. Do dnia dzisiejszego ocalały tylko dwa nagrobki i na jednym z nich widnieje nazwisko poległego żołnierza Hansa Montzera. Pozostałe groby usypane są symbolicznie z piachu i nie posiadają tabliczek z nazwiskami poległych.

W 1928r. władze Jugosławii poinformowały władze polskie, że na cmentarzu wojskowym w Rudzie Wielkiej pochowani zostali dwaj żołnierze z ich państwa. W 1929r. w nekropolii było 112 mogił pojedynczych i zbiorowych oraz 106 krzyży łacińskich i prawosławnych. Ilu dokładnie pogrzebano żołnierzy, nie ustalono. Na początku  lat 90. XX w. na cmentarzu znajdowało się 56 ziemnych grobów z krzyżami i dwa nagrobki kamienne.

Na cmentarzu zwraca na siebie uwagę rotunda komemoratywna, jedyna tego typu budowla w Polsce. To ponadwyznaniowa budowla pamiątkowa. Rotundy stawiano na honorowych cmentarzach i w miejscach upamiętniających cześć bohaterów Niemiec i Austrii. Rotunda jest siedmiometrową budowlą o średnicy 3,5m i ścianach grubości ponad 50 cm. Przykryta jest otwartą od góry kopułą. Na ścianach znajdują się dwa prostokątne otwory okienne i duży otwór drzwiowy, nad którym pomiędzy datami 1914-1915 wyryto monogram Chrystus XP. Nasada kopuły wykonana  ze stylizowanych blanków (zwieńczeń w kształcie szeregu zębatych prostokątnych występów z prześwitami) biegnie wokół jej podstawy. W 1929r. powstał projekt rozbiórki rotundy komemoratywnej w celu pozyskania piaskowca, z którego jest wykonana. Na szczęście, ku potomnym, od zamiaru tego odstąpiono. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków.

Imperson Sp. z o.o. Radomskie Zakłady Drobiarskie

Radomskie Zakłady Drobiarskie to była firma z długą tradycją. Powstała w 1947 roku i zajmowała się głównie przetwórstwem jajczarskim. W 1993 roku zakłady sprywatyzowano, a udziałowcem strategicznym została międzynarodowa firma Imperson z Warszawy. Nowo powstała spółka przyjęła nazwę Radomskie Zakłady Drobiarskie "Imperson" sp. z o.o. Firma zajmowała się produkcją i sprzedażą mięsa drobiowego, wołowego, wieprzowego, produkcją garmażeryjną i przetworów spożywczych. Spółka upadła w 2008 roku.

Wieża ciśnień w Żywcu

Kolejowa wieża ciśnień. Budowla żelbetowa, powojenna, przypuszczalnie z lat 50-60-tych ubiegłego wieku. Wieża ma średnicę około 15 metrów. W 2006 roku były plany, aby wieżę  zaadaptować na obserwatorium astronomiczne. Żywiec należał do szlaku komunikacyjnego Kolei Transwersalnej, był punktem podawania wody do lokomotyw.

Węgierska Górka - "Westerplatte południa"

Po zajęciu przez wojska niemieckie Czech i Słowacji, podjęto decyzję o budowie fortyfikacji zabezpieczającą południową granicę Polski, w tym budowę rygla obronnego "Węgierska Górka" . Prace trwały w okresie lipiec-sierpień 1939 roku. Z zaplanowanych 21 schronów wybudowano w stanie surowym 5: „Waligóra”, „Włóczęga”, „Wędrowiec”, „Wąwóz” i „Wyrwidąb”. Osadzone zostały 4 w dniu 30.08.1939r. przez 151 kompanie forteczną w składzie 4 oficerów, 12 podoficerów i 53 żołnierzy, pod dowództwem kpt. Tadeusza Semika. Całością obrony dowodził mjr Kazimierz Czarkowski mając do dyspozycji Batalion KOP „Berezwecz”, pododdziały Obrony Narodowej z batalionu ON „Żywiec”, 151 Baterię Artylerii Górskiej. Łącznie około 1100 oficerów i żołnierzy. Na ten odcinek natarła niemiecka 7 Dywizja Piechoty licząca 17700 oficerów i żołnierzy ok. 150 dział i 140 cmk. Schron bojowy „Wędrowiec” – dow. Kpt. Tadeusz Semik, zastępca sierż. – Stanisław Raczyński. Załoga liczyła 3 podoficerów i 15 szeregowców. Łącznie 20 żołnierzy. Ciężki betonowy schron typu „D” uzbrojenie jedno działko ppanc. Boforsa kal. 37 mm. 3 ckm browning wz. 30 kal. 7,72 mm. Dwa w strzelnicach, jeden używany na górze schronu. Nie zamontowano kopuły pancernej obserwacyjno-bojowej, jedynie ułożono worki z piaskiem. Posiadał dwa wyjścia zapasowe, dwie wyrzutnie rakiet oświetlających, 2 zrzutnie granatów, 3 otwory strzeleckie oraz otwory do sygnalizacji optycznej. Agregat prądotwórczy, instalacja wentylacyjna i reflektory nie zostały zamontowane. Schron brał udział w czynnych walkach od 2 września 1939r. Z uwagi na brak łączności załoga nie otrzymała rozkazu o wycofaniu się w nocy z 2/3 września. Ok. godziny 8.30 3 września powstrzymywał samotnie przebicie się przez Węgierską Górkę pododdziałów niemieckich. Skapitulował ok. godziny 17.00 po wyczerpaniu amunicji. Z jego załogi zginęło 5 żołnierzy. Strzelcy Stanisław Fliś i Jan Kulpa polegli w czasie walk nocnych z 2/3 września walcząc na górze schronu zza worków z piaskiem, sierż. Stanisław Raczyński zginął w czasie ostrzału niemieckich dział ppanc. Na górze schronu 3 września, strzelec Antoni Michalski w izbie bojowej działka ppanc. Po poddaniu schronu Niemcy zastrzelili strzelca Jana Tlałkę, przed wymordowaniem reszty załogi uchronił polskich żołnierzy jeden z oficerów niemieckich. Łącznie straty polskie to 12 zabitych i ok. 20 rannych. Straty niemieckie w walkach to około 200 zabitych i 300 rannych. Zacięta obrona Węgierskiej Górki pozwoliła na wycofanie grupy operacyjnej „Bielsko” i zapobiegła rozbiciu południowego skrzydła obrony Armii „Kraków”. Obrona ta przeszła do historii jako „ Westerplatte Południa”. 

Bunkier "Wędrowiec"

Bunkier "Wąwóz"

Tam gdzieś jest bunkier "Wyrwidąb" :/ (następnym razem)

Bunkier "Waligóra"

Bunkier "Włóczęga". 

W latach 50-tych wybudowano na schronie dom mieszkalny. Obecnie jest niedostępny do zwiedzania.