18 marca 2012

Twierdza Zegrze - Umocnienie Duże

Wzniesiona w latach 1892-95 rosyjska twierdza, broniąca przeprawy przez Narew na północ od Warszawy. Umocnienia składały się z dwóch fortów połączonych wałem - tzw. Umocnienia Dużego i Umocnienia Małego. 

Forty, zmodernizowane w latach 1902-1907, były jednymi z najnowocześniejszych i najbardziej nowatorskich umocnień, wzniesionych przez inżynierów rosyjskich. Podczas budowy zastosowano wiele rozwiązań typowych dla fortyfikacji górskiej. Na potrzeby twierdzy powstały zespoły koszarowe w Zegrzu i w Zagrobach oraz siedem magazynów amunicji.

Twierdza w Zegrzu stanowiła jeden z kluczowych elementów tzw. polskiego trójkąta Warszawskiego Rejonu Fortecznego, składającego się - oprócz niej - z Twierdzy Nowogeorgijewsk (Twierdzy Modlin) i Twierdzy Warszawa. Trójkąt uzupełniały m.in. forty w Dębem i Beniaminowie, podporządkowane administracyjnie Twierdzy Zegrze. 

Doświadczenia wojny rosyjsko – japońskiej oraz ciągle zmieniająca się sytuacja polityczno – militarna w Europie, spowodowały zmiany w rosyjskiej doktrynie wojennej. Stwierdzono nieprzydatność większości fortyfikacji znajdujących się w Królestwie Polskim. Pod koniec 1909r. podjęto decyzję o kasacji większości twierdz. W 1910r. wykonano plany wyburzenia fortów Twierdzy Zegrze, jednak częściowe zniszczenia dosięgły tylko fortu w Beniaminowie. 

Obecnie Umocnienie Duże jest własnością Narodowego Banku Polskiego, który planował wzniesienie tam składnicy środków płatniczych oraz centrum rozliczeniowego. Miało się to odbyć kosztem zniszczenia dużej części umocnień, posiadających wysoką wartość historyczną i zabytkową. Plany budowy skarbca NBP zakończyły się fiaskiem. Umocnienie Małe należy do wojskowego Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu.









Fort Beniaminów

Fort w Beniaminowie został wybudowany przez Rosjan na przełomie XIX i XX wieku, jako fort łączący Twierdzę Zegrze z Twierdzą Warszawa. W 1904 roku fort uzyskał zdolności bojowe. Dalsze prace trwały do czasu wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. W wyniku reformy z 1909 roku zaprzestano dalszych prac budowalnych i obiekt nigdy nie został ukończony. 

Fort Beniaminów położony jest na linii Warszawa-Zegrze (6km od Zegrza). Miał bronić tej linii razem z czterema innymi fortami. Dwa z nich: Wawer i Kawęczyn, zostały wzniesione w latach 1892-1893 w ramach Twierdzy Warszawa. Natomiast pozostałe dwa forty w Pustelnikach i Maciołkach nigdy nie doczekały się realizacji. Ich budowę zaprzestano na oczyszczeniu przedpola i przygotowaniu dróg fortecznych. W 1909 roku podjęto decyzję o likwidacji Twierdzy Warszawa. Na początku zlikwidowano umocnienia po praskiej stronie Wisły (m.in. forty: Kawęczyn i Wawer). Fort w Beniaminowie w 1913 roku został rozbrojony. 

3 sierpnia 1915 roku, podczas I wojny światowej, zapadała decyzja o opuszczeniu Twierdzy Warszawa. Wszystkie istotne elementy twierdzy zostały wysadzone w powietrze. Garnizon Rosyjski oddał Warszawę bez jednego wystrzału. Fort w Beniaminowie został więc zajęty przez Niemców bez walki. Automatycznie został włączony do linii obronnej "Bruckenkopf Warschau", biegnącej po linii Warszawa-Zegrze. Niemcy dostali w swoje ręce teren doskonale przygotowany do obrony przez rosyjskich inżynierów. W roku 1917 w pobliskich koszarach wybudowanych na potrzeby fortu (obecnie Białobrzegi) byli internowani oficerowie Legionów Polskich, którzy z odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. 

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku fort był obsadzony przez polskie legiony. Okoliczne tereny stanowiły przedpole Warszawy. 16 sierpnia Rosjanie próbowali go zdobyć, lecz się to im nie udało. 

W trakcie II wojny światowej Niemcy ponownie zajęli fort i umocnili linię Warszawa-Zegrze. W Beniaminowie powstał obóz dla jeńców radzieckich: Stalag 368. Podczas wyzwalania Polski fort Beniaminów został zbombardowany przez Rosyjski samolot. W 1944 roku, po zdobyciu przez Rosjan, został częściowo wysadzony. Wtedy to powstały jedyne uszkodzenia fortu. Zniszczono wszystkie kaponiery i tradytory. 









Schrony w Ryni

Wykorzystywane przez wojsko do lat 90-tych.