2 maja 2013

Cmentarz żydowski w Warszawie na Woli

Cmentarz żydowski w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51, zwany przed wojną cmentarzem przy Gęsiej, powstał w 1806 roku. Chronologicznie jest trzecią (po cmentarzu założonym w okolicach Starego Miasta w XV w. i tzw. kirkucie praskim założonym na Bródnie w 1780 r.) żydowską nekropolią Warszawy. W 1826 r. rozpoczęto budowę pierwszego domu przedpogrzebowego. Obiekt ten został zniszczony w czasie powstania listopadowego i odbudowany w 1832 roku. W latach 1877-1878 dom przedpogrzebowy rozbudowano, jednocześnie gmina żydowska wzniosła na cmentarzu synagogę. Cmentarz szybko okazał się za mały. Jego obszar sukcesywnie powiększano, kupując pobliskie grunty. Dodatkowo nowe miejsca pochówku pozyskiwano stosując system nasypów, czyli warstw ziemi nawożonych na stare groby. Wysokie opłaty za pochówki sprawiły, że cmentarz przy ul. Okopowej stał się miejscem wiecznego spoczynku żydowskich elit. Pochówki osób ubogich odbywały się na kirkucie praskim. Beit Olam na Woli stał się bogatą galerią sztuki sepulkralnej. Oprócz tradycyjnych macew i prostych w swych architekturze oheli, nad grobami zamożnych przedsiębiorców, kupców, działaczy politycznych i społecznych, a także artystów, zaczęto wznosić grobowce o wyszukanej formie i wysokich walorach artystycznych. Obok macew z piaskowca pojawiły się obeliski, sarkofagi i mauzolea. W okresie drugiej wojny światowej cmentarz stał się miejscem pochówku tysięcy osób zmarłych lub zabitych w getcie. Specjalne ekipy zabierały zwłoki z ulic i domów. Następnie ciała były przewożone na cmentarz i grzebane w ogromnej, zbiorowej mogile. Na cmentarzu Niemcy dokonywali czasami egzekucji. Jednocześnie nekropolia służyła mieszkańcom getta jako punkt przerzutowy żywności szmuglowanej z tzw. aryjskiej strony. Szukano tutaj schronienia. Do dziś na cmentarzu zachował się wykopany w grobie schron, w którym czas Zagłady przeżyła jedna z żydowskich rodzin.Po wyzwoleniu Warszawy spod okupacji niemieckiej, cmentarz przez wiele lat zarastał i niszczał. Pomiędzy grobami spotykali się ludzie z marginesu społecznego. W latach sześćdziesiątych władze miasta zamierzały przeznaczyć najstarszą część cmentarza pod budowę drogi. Plany te nie zostały jednak zrealizowane. Z czasem na cmentarzu rozpoczęły się prace porządkowe prowadzone m.in. przez dozorców: Pinkusa Szenicera i jego syna Bolesława, Gminę Wyznaniową Żydowską oraz Społeczny Komitet Opieki Nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej. Obecnie cmentarz należy do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie i nadal służy do celów grzebalnych. Zajmuje powierzchnię 33 hektarów. Znajduje się na nim 250 000 nagrobków. Zaliczany jest do największych na świecie cmentarzy żydowskich. Cmentarz jest podzielony na kwatery męskie i żeńskie oraz część ortodoksyjną i reformowaną. Spoczywa tu wiele wybitnych i znanych osób pochodzenia żydowskiego.











Brak komentarzy: