Pałac oraz park Habsburgów w Żywcu

Pałac Habsburgów, zwany często Nowym Zamkiem. Powstał w wyniku przebudowy barokowych oficyn otaczających Stary Zamek. Ostatni z rodu Wielopolskich, Adam, zamieszkujący oficyny sprzedał swe posiadłości w roku 1838 Karolowi Ludwikowi Habsburgowi. Natomiast syn Karola Ludwika, Albrecht Fryderyk, zlecił swojemu budowniczemu Carlowi Pietschce przebudowę barokowych, południowych oficyny na nowy pałac. Powstał wówczas dwukondygnacyjny budynek z ryzalitem i portykiem od strony parku zwany pałacem arcyksięcia Albrechta. Wkrótce potem część wschodnia oficyn została połączona w jedną całość, w nowe dwukondygnacyjne skrzydło, projektu Emila Iriusa. 

Stary zamek, nowy pałac i towarzyszący im, rozległy park, są najpiękniejszą częścią Żywca. Po II wojnie światowej park stał się ulubionym miejscem spacerów mieszkańców, a ostatnia rewitalizacja przywróciła mu wiele z utraconego niegdyś uroku. Do początku XVIII wieku stary zamek Komorowskich, a wtedy już własność Wielopolskich, był otoczony zabudowaniami gospodarczymi, za którymi od strony południowej znajdował się m.in. staw rybny, ogródek warzywny i studnia. Do założenia w tym miejscu ogrodu w stylu włoskim przystąpił w 1712 roku kolejny pan żywiecki – Adam Wielopolski. W ciągu kilku lat powstał zespół kilkunastu regularnych kwater z krzewami i kwiatami, który następnie uzupełniono o kwatery ze zwartym drzewostanem, kanały wodne, fontannę oraz – w drugiej połowie stulecia – Domek Chiński. Na początku XIX wieku Andrzej Wielopolski powiększa i przekształca park na modłę stylu krajobrazowego – angielskiego. Pojawiają się wówczas między innymi widokowe polany, a Domek Chiński staje pośrodku wyspy na stawie. Habsburgowie kontynuują dzieło poprzedników i (od końca XIX wieku aż do lat 30. ubiegłego stulecia) upiększają park, który miał pretendować do miana najpiękniejszego w całej Małopolsce (do tego regionu zaliczała się bowiem wówczas Żywiecczyzna). Z tego okresu pochodzi na przykład aleja lipowa, uregulowana młynówka, kamienne mostki, gazony czy studnia z kutym, żelaznym ogrodzeniem. Obecnie w parku rośnie kilka tysięcy drzew, krzewów i pnączy. Dominują rodzime gatunki liściaste: klony, lipy, dęby i jesiony. Ale spotkać także można tulipanowce, dęby kaukaskie czy sosny himalajskie. Wiele z nich ma charakter pomnikowy - najstarsze drzewa liczą ok. 300 lat.