22 lipca 2017

Zamek w Malborku

Historia zamku malborskiego nierozerwalnie związana jest z zakonem krzyżackim. Według jednej z hipotez obok fortecy znajdował się niegdyś tajemniczy gród Zantyr. Obrał go na swoją siedzibę biskup Christian z Oliwy. W tamtejszym grodzie rozpoczął wznoszenie kościoła chcąc uczynić Zantyr sercem misyjnej działalności na terenach zamieszkanych przez Prusów.Niestety w 1233 roku biskup dostał się do niewoli co skrzętnie wykorzystali Krzyżacy zagarniając dla siebie zwierzchnictwo nad Prusami, a przy okazji plądrując Zantyr. 

Krzyżacy w ciągu kilkudziesięciu lat stworzyli na podbitych terenach sprawnie funkcjonujące państwo. Sytuacja w Jerozolimie była coraz gorsza, a po upadku Akkonu w 1291 roku stała się wręcz tragiczna. Z tego też powodu rezydujący w Wenecji Wielki Mistrz Zygfryd von Feuchtwangen zdecydował się na przeniesienie do Malborka. Rozpoczynał się okres świetności zamku. Organizacja państwa zakonnego była ściśle związana z jego militarnym charakterem.

Najwyższą funkcję pełnił Wielki Mistrz, którego w najważniejszych sprawach ograniczała jedynie kapituła generalna. W jej skład wchodzili komturowie najważniejszych zamków. Ponadto uprzywilejowane funkcje pełnili bracia-rycerze, bracia-kapłani i bracia-służebni. Charakterystyczny dla Krzyżaków był system zamków rozmieszczonych o nie więcej niż dzień drogi od siebie. Było to związane z regułą zakonu wedle, której braciom nie wolno było nocować poza murami siedzib zakonu.

Losy Malborka podobnie jak całego państwa krzyżackiego były dość burzliwe. Jednym z krwawszych epizodów historii zamku było zabójstwo Wielkiego Mistrza Wernera von Orseln, dokonane 18 listopada 1330 roku przez jednego z rycerzy zakonu - Jana von Endorf. Do dziś nie są znane przyczyny tej zbrodni. 

Bitwa pod Grunwaldem poważnie zachwiała potęgą państwa krzyżackiego. Wszystko wskazuje na to, że gdyby Władysław Jagiełło wysłał swe lekkie oddziały ku Malborkowi zaraz po bitwie zamek wpadłby w jego ręce już w 1410 roku. Tak się jednak nie stało i Polacy zmuszeni byli oblegać potężną twierdzę.  Los twierdzy wydawał się przesądzony, a oblężenie początkowo układało się po myśli Polaków jednak brak widocznych sukcesów sprawił, że Władysław Jagiełło porzucił oblężenie i wrócił z wojskiem do kraju.

To jednak nie mogło uratować Krzyżaków. Wojna trzynastoletnia, która wybuchła w 1454 roku doprowadziła do zdobycia zamku przez wojska polskie. Król Kazimierz Jagiellończyk nie podzielał dylematów rycerzy swego ojca. Zamek odkupił od dowodzącego najemnikami Czecha Oldrzycha Czerwonki. Niedługo potem na skutek zdrady Polacy utracili miasto Malbork, ale nie mogło to zmienić losów konfliktu. Epoka zamków odchodziła właśnie do historii, jednak Malbork pełnił ważną rolę w dziejach naszego kraju. Król Zygmunt August ulokował tutaj Komisję Morską, której zadaniem było zarządzanie flotą wojenną. Na swoją siedzibę wyznaczył Malbork Stefan Batory podczas wojny ze zbuntowanym Gdańskiem. W 1626 roku zamek wpadł w ręce szwedzkie i został poważnie zdewastowany. Wprawdzie twierdza wróciła pod panowanie polskie, jednak jej odbudowy nie ukończono ze względu na początek nowej wojny ze Szwedami popularnie nazywanej potopem. Chylące się ku upadkowi państwo polskie nie było już w stanie przywrócić świetności zdewastowanej budowli.

Po I rozbiorze Polski Malbork przejęli Prusacy. Ich rządy to stopniowa dewastacja obiektu, który pełnił funkcję koszar i magazynów wojskowych. Wprawdzie od 1817 roku rozpoczęła się pierwsza odbudowa malborskiej twierdzy, jednak próba uczynienia z gotyckiego zamku romantycznej budowli spotkała się z krytyką. Na całe szczęście w 1882 roku za odbudowę wziął się Konrad Steinbrecht, który poprzedził swoją pracę wnikliwymi analizami historycznymi i architektonicznymi. Działania wojenne z 1945 roku omal nie zniszczyły pracy pruskich architektów. Zamek został bardzo poważnie zniszczony a prlowskie władze początkowo rozważały rozbiórkę obiektu. Na całe szczęście nad ideologią zwyciężył rozsądek i zdecydowano się przywrócić Malborkowi świetność.

W Malborku znajduje się również jedna z największych na świecie figur Najświętszej Maryi Panny. Figura powstała pod koniec XIV wieku i liczyła sobie ponad osiem metrów wysokości. Umieszczono ją w zewnętrznej wnęce kościoła zamkowego i pokryto mozaiką. Przetrwała do 1945 roku kiedy to zniszczyły ją pociski artyleryjskie. Na szczęście na skutek starań historyków, przewodników i miłośników zamku rzeźbę udało się odtworzyć, wykorzystując do tego zachowany materiał ze starej figury. Pokrytą kolorowymi płytkami Madonnę można oglądać na jej dawnym miejscu od 2016 roku.

Cały kompleks jest olbrzymi, a odwiedzającym udostępniono bardzo dużą ilość pomieszczeń. Do zobaczenia są m.in.: Zamek Wysoki (a w nim między innymi: kuchnia konwentu, kaplitularz, reflektarz konwentu, Izba Konwetnu i wiele innych), Zamek Średni (Wieli Reflektarz, piwnice, kuchnia), Pałac Wielkich Mistrzów (letni reflektarz, niska sień).

Oprócz wielu sal, komnat, korytarzy czy pomieszczeń gospodarczych możemy obejrzeć kilka ciekawych wystaw jak zbroje, elementy uzbrojenia, kolekcję rzeźb, a także  kolekcję bursztynu, ceramiki, mebli oraz witraży.















































































































Brak komentarzy: