16 lipca 2017

Zamek Gniew

Nazwa Gniew pojawiła się w źródłach pisanych w pierwszej połowie XIII wieku. Dzieje ziemi na której obecnie leży miasto wiąże się z najdawniejszą historią Pomorza. Wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie licznych grodzisk i osad przy szlaku bursztynowym, którym wędrowali kupcy z dawnego Rzymu nad Bałtyk.

W 1282 roku ziemię gniewską zajęli Krzyżacy. Była ich pierwszą posiadłością po lewej stronie Wisły i ważnym punktem oparcia w dalszym rozszerzaniu wpływów. Zamek zbudowany został na przełomie XIII i XIV wieku, jako siedziba konwentu i komtura. W czasach zakonnych był głównym ośrodkiem politycznym i gospodarczym komturstwa. Mimo daleko idącej samodzielności samorządu miejskiego, władza Zakonu skutecznie czuwała nad swymi miejskimi poddanymi. Położenie strategiczne, pozwalające na kontrolę szlaku wodnego i lądowego, wyznaczało wyjątkowe militarne cechy domu konwentu i systemu fortyfikacyjnego Miasta i Zamku. Funkcja gospodarcza owej przestrzeni znalazła odbicie w zlokalizowanych na obszarze Miasta, portu, podzamcza i przedmieściach - spichlerzach, stajniach, folwarkach i browarach.

Za czasów państwa polskiego (1466 - 1772) zamek był siedzibą starostów. Starostwo gniewskie należało do Radziwiłłów, Zamojskich i Lubomirskich. Od 1667 roku starostą gniewskim był przyszły król Polski Jan III Sobieski, a po nim zarządzała zamkiem jego żona Maria Kazimiera. 

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Gniew wraz z Pomorzem Gdańskim znalazł się w granicach państwa pruskiego. Rząd pruski rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę rozbiórkę bądź w najlepszym wypadku gruntowną przebudowę większości dawnych zamków krzyżackich. Los ten podzielił też Zamek gniewski. Przeznaczony najpierw na koszary, jednakże niedostosowany zupełnie do tej funkcji, znalazł na początku XIX wieku nowe zastosowanie, jako spichlerz. Kolejna przebudowa Zamku przypadła na lata pięćdziesiąte XIX wieku i w związku z tym jego adaptacji na ciężkie pruskie więzienie dla recydywistów. W trakcie tych prac, realizowanych w epoce romantycznego zainteresowania historią, dokonano między innym rekonstrukcji sklepienia kaplicy, przywrócono pierwotny, ostrołukowy kształt kilku otworom okiennym elewacji południowej, poprawiając tym samym znacznie wizerunek Zamku od strony południowej. Odbudowane zostały też dwie narożne wieże. 

Gniew do Polski powrócił w 1920 roku, kiedy to do miasta wkroczyły wojska polskie na czele z gen. Józefem Hallerem. W 1921 roku w niewyjaśnionych okolicznościach wybuchł Wielki Pożar Zamku, który strawił doszczętnie jego trzy skrzydła. 

Po roku 1939 niemieckie władze okupacyjne urządziły na terenie zamku więzienie dla Polaków. Odbudowa zabytku rozpoczęła się w latach 1968-1974, w trakcie której przywrócono częściowo wygląd zamku z czasów średniowiecza, a jej sponsorem były Zakłady Mechanizmów Okrętowych "FAMA". Drugi etap odbudowy rozpoczął się w 1992 r. z inicjatywy Urzędu Miasta i Gminy. W 2010 roku właścicielem zamku została firma Polmlek. Obecnie na zamku odbywają się turnieje rycerskie, pokazy kowalstwa artystycznego i inne imprezy.










Wystawa czasowa 





Zamkowa izba tortur

Zlokalizowana w piwnicach północnego skrzydła Zamku Gniewskiego. Jest to wystawa dawnych narzędzi tortur i technik katowskich. Znajdą się tu, takie machiny jak: Gilotyna, Knebel, Fotel Czarownic, Zgniatacz kciuków, Trzewik Malezyjski, Madejowe łoże - Łoże sprawiedliwości, Maska hańby, Córka śmieciarza – Bocian, Kołyska Judasza, Osioł Hiszpański, Zgniatacz głowy.



1 komentarz:

makroman pisze...

Znów kawał solidnek ekspozycji, jest co pooglądać.