17 lipca 2017

Twierdza Wisłoujście

Twierdza Wisłoujście jest to zabytkowy budynek twierdzy usytuowany w Gdańsku nad Martwą Wisłą, w miejscu dawnego ujścia rzeki do Zatoki Gdańskiej. W jej bliskim sąsiedztwie znajdują się : Westerplatte, osiedle Wisłoujście oraz Port Północny. Dzieje budynku sięgają XIV wieku, czasów krzyżackich. Już w wtedy w tym miejscu znajdowała się drewniana wartownia, która została całkowicie spalona w 1433 roku przez husyckie sierotki. Następnie w 1482 roku powstała tutaj ceglana wieża z latarnią, która spełniała rolę kontrolną dla ruchu statków na rzece oraz strzegła dostępu do portu w Gdańsku.

Dookoła wieży stworzono wieniec artyleryjski, a następnie całość ufortyfikowana została fortem czterobastionowym. Twierdza wiele razy stawała się celem kampanii wojennych: w 1577 Stefan Batory oblegał ją bezskutecznie, w 1627 w trakcie bitwy pod Oliwą ostrzeliwano stąd szwedzką flotę, w 1734 atak na nią przypuściły wojska rosyjsko-saskie, w 1793 atakowały ją wojska pruskie, w 1807 Napoleon, w 1814 kolejny raz prusacy.

Po przeciwnej stronie Martwej Wisły znajdował się kiedyś taki sam szaniec – Szaniec Zachodni. Został on rozebrany pod koniec XIX wieku.W wyniku działania piachu niesionego przez rzekę budynek, który pierwotnie powstał w miejscu styku morza i rzeki znalazł się około 500 metrów od brzegu. 

Pod koniec XVIII wieku funkcje obronne przy ujściu Wisły przejęte zostały przez fortyfikacje pruskie na Westerplatte oraz Szaniec Mewi. W XIX wieku w Twierdzy funkcjonowało więzienie, zaś w okresie międzywojennym stanowiła siedzibę klubu żeglarskiego. Pod koniec II wojny światowej w 1945 roku Armia Czerwona po zakończeniu zrównywania z ziemią historycznej części Gdańska rozpoczęła niszczenie starej twierdzy. Aż do dnia dzisiejszego nie dokonano jej pełnej odbudowy, brakuje np. dachu latarni. Zespół Twierdzy Wisłoujście w 1974 roku został włączony do Muzeum Historycznego Miasta Gdańska jako jeden z jego oddziałów. Z uwagi na niezwykłą wartość historyczną obiekt został wpisany na listę World Monuments Watch czyli stu najbardziej zagrożonych na świecie zabytków.

W budowie twierdzy zastosowane zostały rozmaite materiały i techniki a także liczne style architektoniczne ( od gotyku wzwyż ). Wynika to z faktu, iż twierdza była wiele razy odbudowywana po zniszczeniach. Fundamenty budynku opierają się na kaszycach czyli drewnianych skrzyniach, znajdujących się pod wodą. Na nich usypano gruz i na tak przygotowanej podstanie postawiono twierdzę.

W centrum zlokalizowana jest cylindryczna wieża, która do 1758 roku pełniła funkcje latarni morskiej. Wokół niej znajduje się rondel-działobitnia czyli ceglany wieniec. Z zewnątrz przylegają do niego oficerskie domy. Dookoła wieńca znajduje się czterobastionowy Fort Carré, do którego wejście stanowi brama z poterną pochodzącą z 1609 roku. Północno-wschodnia strona szańca przylega do Martwej Wisły, zaś pozostałe strony otacza szaniec, nazywany Szańcem Wschodnim. Składa się on z pięciu bastionów. Dawniej istniały także dwa raweliony, jednak do dziś przetrwał tylko jeden. Szaniec Wschodni razem z Fortem Carré otaczają fosy, które zasila Martwa Wisła.
























1 komentarz:

makroman pisze...

Bardzo ciekawe miejsce dla miłośników militariów.