Jaskinie Kadzielni

System jaskiniowy - Jaskinia Odkrywców - Prochownia - Szczelina na Kadzielni jest największym obiektem podziemnym na kieleckiej Kadzielni. Pierwotnie były to trzy osobne jaskinie, które połączone zostały w czasie prac eksploracyjnych prowadzone przez speleologów w latach 2004-2009 w jeden ciąg jaskiniowy. W listopadzie 2004 r. grotołazi ze Speleoklubu Świętokrzyskiego w Kielcach rozpoczęli w trzech jaskiniach Kadzielni: Jaskini Odkrywców, Prochowni i Szczelinie na Kadzielni prace eksploracyjne dla potrzeb podziemnej trasy turystycznej. Prace te polegały głównie na wybieraniu z jaskiń gliniastego namuliska i gruzu skalnego a następnie penetracji napotkanych pustek krasowych. Do końca stycznia 2005r. odkryto 88 m nowych korytarzy i połączono Prochownię z Jaskinią Odkrywców. Dalsze prace eksploracyjno – udostępniające prowadzili górnicy z krakowskiej firmy AMC odkrywając kolejne 82 m nowych korytarzy i łącząc w 2009 r. wszystkie trzy jaskinie w jeden system. 

Wszystkie otwory jaskiń zostały odkryte podczas eksploatacji kamieniołomu. Obecnie łączna długość wszystkich korytarzy jaskini wynosi 392 m a deniwelacja 21 m. Dla ruchu turystycznego dostępna jest podziemna trasa turystyczna przebiegający przez Jaskinię Odkrywców, Prochownię i Szczelinę na Kadzielni o długości 140 m i deniwelacji 10 m, rozwinięta na trzech poziomach. Jaskinie powstały w wyniku działania procesów krasowych czyli rozpuszczania skał przez wody zawierające dwutlenek węgla, przez bardzo długi okres czasu, liczony w milionach lat. 

Początki eksploatacji wapieni dewońskich na Kadzielni sięgają XVIII w. i trwała ona do 1962 r. Wydobywane w kamieniołomie wapienie wykorzystywano do produkcji wapna, którą prowadzono na miejscu w piecach wapienniczych. Podczas kilkusetletniej eksploatacji skał wapiennych w kamieniołomie wielokrotnie odkrywano jaskinie. Niektóre z nich uległy wówczas całkowitemu zniszczeniu. Do dnia dzisiejszego zachowało się na Kadzielni 25 jaskiń i schronisk skalnych. Do większych jaskiń Kadzielni należą oprócz systemu Jaskinia Odkrywców-Prochownia –Szczelina na Kadzielni również: Jaskinia Wschodnia (100 m), Jaskinia Jeleniowska (36 m) i Jaskinia Zwaliskowa (30 m).

Na jednej ze skalnych ścian Kadzielni w 2005r. ustawiono dwie betonowe tablice symbolizujące dziesięć przykazań. Pomysłodawcą tablic na Kadzielni był prezydent miasta Kielce.