23 grudnia 2013

Cmentarz żydowski na Bródnie

Cmentarz żydowski na Bródnie (dawniej "Kirkut Praski") – cmentarz żydowski znajdujący się w Warszawie, w dzielnicy Targówek. Cmentarz został oficjalnie założony w 1780 roku przez Szmula Jakubowicza Zbytkowera, nadwornego bankiera Stanisława Augusta Poniatowskiego. Posiadał on rozległe dobra na Pradze (od jego imienia pochodzi nazwa Szmulowizna). Założyciel oraz jego żona spoczęli na tymże cmentarzu, choć było to miejsce pochówku przede wszystkim żydowskiej biedoty. Cmentarz służył głównie ludności Warszawy prawobrzeżnej aż do wybuchu wojny. W czasie II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz oraz wycięli cenne starodrzewy. Płyty nagrobne posłużyły im do wyłożenia dróg i lotnisk. Z 300 tysięcy grobów przed wojną do naszych czasów dochowało się ok. 3000 macew i nagrobków, które w latach pięćdziesiątych ściągnięto traktorami na jedno miejsce oraz powywożono jako materiał budowlany w różne części Warszawy. Dopiero w latach 80. XX wieku zaniedbanym zabytkiem zajęła się Fundacja Rodziny Nissenbaumów. Cmentarz ogrodzono żelaznym parkanem, w którym znajdują się trzy bramy. Ozdobna brama to główne wejście na cmentarz. Tworzą ją dwa pylony z płaskorzeźbami autorstwa Dariusza Kowalskiego, Teresy Pastuszka i Leszka Waszkiewicza. Według informacji fundacji Nissenbaumów płaskorzeźba po lewej stronie to scena przekazywania pamięci pokoleniowej, natomiast druga płaskorzeźba przedstawia Żydów modlących się przed egzekucją, jaka miała tu miejsce w 1942 roku. Od bramy w głąb cmentarza przez młody las prowadzi brukowana centralna aleja. Na końcu alei znajduje się lapidarium z kamieni nagrobnych, gdzie w przyszłości ma stanąć pomnik Zamordowanej Kultury Żydowskiej.






Brak komentarzy: