Zamek w Będzinie

Zamek w Będzinie, odbudowany zamek królewski na Górze Zamkowej na lewym brzegu Czarnej Przemszy. Zbudowano go w XIII w., być może na miejscu wcześniejszego grodu, umocniony zaś został w połowie XIV w. przez Kazimierza Wielkiego, który stworzył tu nadgraniczną twierdzę. Zamek otoczony był rozległym przedzamczem, którego fundamenty odsłonięto podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 50. 

Zamek, zbudowany z miejscowego kamienia, o nieregularnym kształcie, otaczał podwójny mur. Mury zamku łączyły się z miejskimi murami obronnymi. Zewnętrzny, niższy mur podpierały skarpy i otaczała sucha fosa. W północno-zachodnim rogu dziedzińca już w XIII w. wybudowano cylindryczną wieżę. Zamek opustoszał już w XVI w. Po pożarze w 1616 odbudowano go dzięki staraniom Andrzeja Dębińskiego. Wkrótce zniszczony przez Szwedów, raz jeszcze został odbudowany w XVII w. 

Niestety, w następnym stuleciu znów popadł w ruinę – kolejna odbudowa miała miejsce w 1834. Obniżono wówczas wieżę i dodano zachowane po dziś dzień blankowanie. Inne elementy architektoniczne dodane podczas odbudów i przebudów będzińskiego zamku to np. ostrołukowe arkady przerzucone nad zagłębieniem pozostałym po fosie. Budynek mieszkalny przebudowano z myślą o umieszczeniu w nim szkoły górniczej. W XX w. opracowano 3 projekty odbudowy – w latach 50. zrealizowano jeden z nich, zgodnie z którym w południowo-zachodniej części zamku urządzono Muzeum Zagłębia.